Historia Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego

Historia Kościoła – GENEZA

Doktrynalnie, adwentyści są spadkobiercami ruchu Williama Millera z lat czterdziestych XIX wieku. William Miller – farmer, kaznodzieja, były kapitan armii amerykańskiej – był inicjatorem tzw. „ruchu drugiego adwentu”, który w latach 1831-1844 przetoczył się przez większą część Ameryki w postaci wielkiego ożywienia religijnego. Opierając się na swoich studiach proroctw starotestamentowej Księgi Daniela, Miller wraz ze współpracownikami obliczyli, że Jezus powróci na ziemię 22 października 1844 roku. Kiedy Jezus nie pojawił się, uczestnicy ruchu doświadczyli tego, co nazwano później „wielkim rozczarowaniem”.
W wyniku rozczarowania, wiele tysięcy spośród uczestników ruchu Millera odeszło od niego. Część z nich zwróciła się jednak ku Biblii w poszukiwaniu przyczyn rozczarowania. Wkrótce doszli oni do wniosku, że powyższa data została wyliczona prawidłowo, ale milleryci błędnie zinterpretowali wydarzenia z nią związane. Poszukujący doszli do przekonania, że proroctwo Biblii przepowiadało, iż Jezus nie powróci w 1844 roku, ale że rozpocznie wtedy specjalną służbę w niebie dla tych, którzy idą w Jego ślady. Ta nauka stała się jedną z fundamentalnych zasad wiary przyszłych adwentystów.
Ta niewielka grupa chrześcijan, byłych uczestników przebudzenia drugiego adwentu, choć najmniejsza spośród grup, na które rozpadł się ruch Millera, wkrótce skonsolidowała się wewnętrznie i dała początek współczesnemu adwentyzmowi, tj. Kościołowi Adwentystów Dnia Siódmego. Wspólnota ta stanęła na mocnym gruncie nauki apostolskiej i pełnego zaufania do Biblii oraz dalszej, niezachwianej – oczyszczonej jednak z teologicznych uchybień milleryzmu – chrześcijańskiej wiary w drugi adwent Jezusa Chrystusa jako idei wiodącej.

BUDOWA FUNDAMENTÓW KOŚCIOŁA (1844-1863)

Nazajutrz po tragicznym rozczarowaniu, pastor Hiram Edson – jedne z wybitnych kaznodziejów ruchu Millera – zwrócił uwagę na zagadnienie świątyni niebiańskiej i pośredniczej w niej służby Chrystusa. Po przestudiowaniu tego ważnego zagadnienia biblijno-teologicznego, zrozumiano, że w roku 1844 – po upływie opisywanych przez Daniela (Dn8,14) „2300 wieczorów i poranków” – miało co prawda nastąpić „oczyszczenie świątyni”, lecz nie świątyni-ziemi, czy świątyni-Kościoła, ale świątyni niebiańskiej. Studia nad teologią świątyni stały się kluczem do zrozumienia istoty rozczarowania, jaki miał miejsce w ruchu drugiego adwentu. Nauka o roli świątyni niebiańskiej, oprócz zachowywania sabatu, jest wyróżnikiem adwentystów na tle innych Kościołów protestanckich.
 

 

Ellen Gould Harmon
Innym opatrznościowym wydarzeniem było pojawienie się wśród młodej wspólnoty kościelnej charyzmatu proroczego. Ellen Gould Harmon, późniejsza Ellen Gould White, która w czasie „wielkiego rozczarowania” była nastolatką, wyrosła na obdarzonego talentami i charyzmą autora, mówcę i administratora, pełnym wiary doradcą całej „rodziny adwentowej” przez ponad 70 lat, aż do swej śmierci w 1915 roku. Adwentyści wierzą, że cieszyła się specjalnym Bożym prowadzeniem. Warto wspomnieć, że pod tym względem miała przez całe życie swoich zwolenników jak i zagorzałych przeciwników, mimo że była jedną z trzech osób, którym dar został udzielony i jedyną, która go nie odrzuciła. Podawane przez Biblię okoliczności towarzyszące widzeniom od Boga, jakich doznawali prorocy w starożytności, miały bezpośrednie odniesienie do objawów fizycznych u Ellen G. White. W niniejszym opracowaniu nie będziemy się tym zajmować.
W roku 1844 wyłoniło się jeszcze jedno zagadnienie teologiczne. Była nim kwestia ważności i integralności dziesięciorga przykazań Bożych, czyli biblijnego Dekalogu, i związane z tym zagadnienie przestrzegania przykazania nakazującego święcenie siódmego dnia tygodnia, czyli chrześcijańskiej soboty, jako tygodniowego dnia odpoczynku i kultu religijnego.
Kierownictwo duchowe wspólnoty tworzyli pastorzy James White, Joseph Bates, Hiram Edson i inni, a także wspomniana wcześniej Ellen G. Harmon (późniejsza White). Biblijna nauka o świątyni, darach duchowych i sobocie to pierwsze – obok wiary w Pismo Święte i powtórne przyjście Chrystusa, Chrzest Święty i Wieczerzę Pańską oraz inne podstawowe kanony wiary chrześcijańskiej – zasady doktrynalne nowo powstającej społeczności kościelnej. Jako że adwentyści odkrywali prawdy stopniowo, wkrótce doktryna adwentystyczna wzbogacona została o dalsze nauki biblijne, np. antropologię biblijną, akcentującą jednolitą koncepcję osoby ludzkiej, będącej niepodzielną psychosomatyczną całością oraz łączącą się z tym biblijną naukę o śmiertelności duszy i darze nieśmiertelności przy zmartwychwstaniu sprawiedliwych, jak również pogłębiony wykład proroctw biblijnych Księgi Daniela oraz Apokalipsy. Scalenie tych zasad i ich doktrynalne ujęcie dokonało się na kilku konferencjach teologicznych, które odbyły się w roku 1848 – w okresie od kwietnia do listopada – m. in. w Rocky Hill i w Volney.
Na fundamencie Pisma Świętego wykształcił się adwentystyczny gmach prawd ewangelicznych, tj. religijny system doktrynalno-teologiczny wiary i moralności oraz doktryny społecznej współczesnego adwentyzmu. Każda nauka Pisma Świętego, znana i głoszona w pierwotnym Kościele apostolskim, praktykowana następnie w Kościele chrześcijańskim, znalazła w nim swoje odbicie.
Rozwojowi nauki religijno-moralnej i społecznej współczesnego adwentyzmu, towarzyszyła pełna poświęceń i osobistych wyrzeczeń działalność ewangelizacyjna pierwszych pastorów adwentystycznych, którzy stosunkowo wcześnie zorganizowali wydawnictwo kościelne. Początki dzieła wydawniczego sięgają roku 1849. Wprawdzie pierwsze publikacje pojawiły się trzy lata wcześniej, lecz dopiero wtedy rozpoczęto systematyczne wydawanie czasopisma pt. „Present Truth” (Obecna Prawda). W roku 1852 zakupiono własny, nowoczesny sprzęt drukarski, co było ewenementem jak na tamte czasy.
Wspomniane czynniki przyczyniły się w dużej mierze do nawiązania łączności z rozproszonymi wyznawcami idei drugiego adwentu oraz spopularyzowania ich w środowisku zewnętrznym. Szczególnie popularne stały się zebrania ewangelizacyjne odbywane w dużych namiotach. W pracy kaznodziejskiej wyróżnili się pastorzy: James White, Joseph Bates, J.H. Waggoner, J. N. Loughborough i inni.
W tym samym czasie formowały się – choć nie bez wewnętrznych oporów – podstawowe zasady ustrojowe Kościoła. Elementarne formy organizacyjne, zwłaszcza dotyczące liturgicznego porządku nabożeństw, ustanowiono dość wcześnie (1850 r.). Potem doszły struktury organizacyjne. Z czasem rozwinął się dobrze funkcjonujący, oparty na wzorcach biblijnych, system organizacji Kościoła. System ten uwzględniał Pismo Święte jako naczelną regułę porządku kościelnego i karności kościelnej oraz demokratyzm apostolski, wyrażający się w idei powszechnego kapłaństwa wierzących, uznający autorytet ogółu wyznawców sprawujących swą władzę przez pochodzące z wyborów jednoosobowe i kolegialne organy władz kościelnych (system przedstawicielski).
Z luźnego związku mniej lub więcej wspólnych przekonań i praktyk religijno-kultycznych poszczególnych grup, wytworzyła się w roku 1858 struktura lokalnych kościołów, tj. zborów (parafii). Był to początek kilku szczeblowej struktury organizacyjnej Kościoła. Kierowniczy ośrodek Kościoła znajdował się w Battle Creek, w stanie Michigan. Na pierwszym zjeździe przedstawicieli zborów w roku 1860, społeczność przyjęła swoją nazwę zewnętrzną: Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, podkreślającą dwie ideowo-programowe zasady wiary: wiarę w drugi adwent Chrystusa i świętość soboty (sabatu, szabatu).
W tym samym roku utworzono również Adwentystyczne Stowarzyszenie Wydawnicze, jako korporację posiadającą status cywilno-prawny. W roku 1861 przyjęto projekt dalszych struktur organizacyjnych Kościoła i utworzono pierwszą diecezję (nazywaną w tamtym czasie „konferencją”), jednoczącą zbory w stanie Michigan. W roku następnym – 1862 – zostały utworzone dalsze diecezje.
Połączenie diecezji w jednolity organizm kościelny i powołanie naczelnych władz Kościoła nastąpiło w dniach 20-23 maja 1863 roku w Battle Creek, na pierwszym Zjeździe Krajowym Kościoła, inaczej Synodzie Krajowym Kościoła, zwanym Sesją Generalnej Konferencji Kościoła. Tam uchwalona została pierwsza konstytucja Kościoła. Na przewodniczącego Kościoła wybrano wówczas pastora Johna Byingtona, który tę godność piastował w latach 1863-1865. W ten sposób ukonstytuowany został ostatecznie Kościół, który przyjął oficjalną nazwę: Generalna Konferencja Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, z Radzą Naczelną Kościoła, zwaną Komitetem Wykonawczym Generalnej Konferencji Kościoła na czele oraz jej przewodniczącym, zwanym także prezydentem, najwyższym zwierzchnikiem Kościoła.
W chwili powstania Generalnej Konferencji, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego liczył zaledwie ok. 6 000 wiernych, w tym ok. 3 500 ochrzczonych, posiadał jednak mocny fundament doktrynalno-ustrojowy, na którym mógł budować swą dalszą przyszłość.

ROZWÓJ LICZEBNY I PRZESTRZENNY KOŚCIOŁA (1863-1900)

Po okresie budowy zrębów doktrynalno-ustrojowych Kościoła, dzieje Kościoła znamionuje dalszy rozwój teologii adwentystycznej i działalności ewangelizacyjnej oraz rozbudowa organizacji kościelnej, a także szybki wzrost liczebny i przestrzenny Kościoła, który utrzymuje się do dziś.
Przywódcy Kościoła, inspirowani naukami Słowa Bożego i poselstwami charyzmatu proroczego, przekazywanymi przez Ellen G. White, zwrócili uwagę na tak kardynalne zagadnienie moralno-społeczne, jak przestrzeganie i propagowanie biblijnych zasad zdrowia fizycznego i psychicznego oraz zainicjowanie misji lekarskiej, jako ważnej gałęzi posłannictwa Kościoła i ewangelicznej diakonii. Chociaż już w roku 1846 prowadzono agitację przeciwko takim patologiom społecznym, jak picie alkoholu, palenie tytoniu oraz spożywanie używek (w tym narkotyków), to jednak podstawowe zasady tzw. reformy zdrowotnej, zostały nakreślone przez Ellen G. White dopiero w roku 1863, tuż po zorganizowaniu Generalnej Konferencji Kościoła, a później w roku 1865. Rezultatem tych działań było założenie w roku 1866 pierwszego adwentystycznego sanatorium w Battle Creek, stanowiącego zalążek szeroko rozwiniętej potem działalności zdrowotnej Kościoła. W owych czasach były to idee bardzo postępowe i przełomowe.
W roku 1869 kilkanaście wyznawczyń zboru adwentystycznego w South Lancaster, w stanie Massachusetts, założyło tzw. „Czujne Stowarzyszenie Misyjne”, którego celem było rozpowszechnianie literatury religijnej i Pisma Świętego, organizowanie godzin biblijnych, spotkań modlitewnych, odwiedzanie chorych i działalność charytatywna. Ten godny naśladowania ruch spotkał się z gorącym przyjęciem ze strony zborów. W roku 1870 powstały sekretariaty do spraw ewangelizacji przy diecezjach, a cztery lata później – przy Radzie Naczelnej Kościoła. Godnym uwagi jest fakt, że był to ruch oddolny, laicki i spontaniczny, stanowiący zaczątek stale rozwijającego się apostolatu świeckich.
Dystrybucja publikacji i literatury religijnej była jednym z czynników wzrostu ruchu adwentowego. „Adventist Review & Sabbath Herald” (obecnie „Adventist Review” – „Przegląd Adwentystyczny”), oficjalne pismo Kościoła, powstał w Paryżu, wstanie Maine (USA) w 1850 roku; „Signs of the Times” („Znaki Czasu”) w Oakland, w stanie Kalifornia w 1874 roku. Pierwsze wydawnictwo (dom nakładowy) w Battle Creek, w stanie Michigan, rozpoczęło swą pracę w 1855 roku, a w 1861 roku zostało przekształcone w „Seventh-day Adventist Publishing Association” (Stowarzyszenie Wydawnicze Adwentystów Dnia Siódmego).
Nie uszły uwagi także sprawy młodzieży, szkolnictwa i wychowania. Od roku 1852 zaczęło ukazywać się czasopismo młodzieżowe pod nazwą „Youth Instructor” (Instruktor Młodzieży), propagujące adwentystyczną filozofię wychowania, postulującą fizyczny, umysłowy, duchowy i społeczny rozwój młodzieży, a w roku 1853 podjęto pierwsze próby utworzenia własnego szkolnictwa. Starania przyniosły dobre rezultaty. Początki były skromne, ale z czasem ukształtował się jeden z najlepiej funkcjonujących kościelnych systemów edukacyjnych świata. Następnym przejawem troski o młodzież była religijno-wychowawcza aktywizacja młodzieży zborowej. Ten kierunek pracy zainicjowany został również oddolnie, tym razem przez samą młodzież. W roku 1879 powstało w zborze w Hezelton Tawnship, w stanie Michigan, pierwsze zborowe koło młodzieży. Wkrótce ruch objął wszystkie zbory, w rezultacie czego w roku 1899 powstały sekretariaty do spraw młodzieży przy diecezjach, a z początkiem XX wieku przy Radzie Naczelnej Kościoła.
Innym kierunkiem działalności zborowej było powstanie tzw. szkół sobotnich, jako zborowej formy powszechnej katechizacji obejmującej wiernych, uczestniczących w nabożeństwach sobotnich w adwentystycznych kościołach. Powstały one stosunkowo wcześnie we wszystkich zborach jako odzew na apel skierowany przez pastora Jakuba White jeszcze w roku 1852. W roku 1878 utworzono pierwsze sekretariaty do spraw Szkoły Sobotniej przy diecezjach, a w roku następnym – przy Radzie Naczelnej Kościoła. Jest to największa na świecie sieć szkół tego typu.
Kościół powstał nie mając jakichkolwiek zasobów materialnych. Jedynym kapitałem, z którego czerpali przywódcy kościelni, były wiara i bezgraniczne poświęcenie. Nadszedł jednak moment, podobnie jak za czasów apostolskich, w których sprawy finansowe miały być uregulowane, a duchowni mieli otrzymać uposażenie, umożliwiające im poświęcenie się służbie kościelnej i głoszeniu Słowa Bożego. Przez pierwszych piętnaście lat Kościół nie posiadał żadnych stałych dochodów. W roku 1859 wprowadzono pojęcie „systematycznej dobroczynności” na potrzeby Kościoła. Wkrótce uświadomiono sobie, że było to rozwiązanie połowiczne, i że w świetle Słowa Bożego wciąż jeszcze „okradano” Boga, nie realizując biblijnego systemu „dziesięcin i ofiar”. Studia nad tym zagadnieniem teologicznym trwały kilkanaście lat, aż w roku 1878 ogłoszono i wprowadzono oficjalnie system dziesięcinowy. W ten sposób ożyła jeszcze jedna biblijna zasada, znana pierwotnemu chrześcijaństwu i czasom późniejszym, która w dziejach adwentyzmu odegrała doniosłą rolę. Kościół stał się dzięki temu instytucją finansowo niezależną od jakiejkolwiek zewnętrznej, duchownej lub świeckiej władzy i mógł swobodnie urzeczywistniać cele swego religijnego posłannictwa.
W roku 1886 zainteresowano się, nawiązując do wcześniejszych stanowisk, problematyką relacji Kościół – państwo oraz wolności religijnej. W tym roku zaczęto bowiem wydawać pismo pod nazwą „American Sentinel” (Amerykański Wartownik), poprzedzające późniejsze „Liberty” (Wolność). Dużą rolę odegrali tutaj pastorzy E.J.Jones i J. E. Waggoner, późniejsi restauratorzy nauki o usprawiedliwieniu z łaski przez wiarę w szeregach adwentystów.
Przed rokiem 1863 Kościół Adwentystyczny ograniczał swą działalność do terenów Nowej Anglii oraz pobliskich stanów Ameryki Północnej. Z chwilą zorganizowania Generalnej Konferencji Kościoła, rozpoczął się okres burzliwego rozwoju przestrzennego Kościoła w USA. W latach sześćdziesiątych Kościół objął swą działalnością stany zachodnie, a w latach siedemdziesiątych stany południowe i północne.
 

 

Michał Belina-Czechowski
 Rok 1864 był przełomowy dla dalszego przestrzennego rozwoju Kościoła i światowej misji oraz wizji ewangelizacji świata, zapoczątkował bowiem nowy etap wzrostu Kościoła, polegający na  przekroczeniu granic Ameryki Północnej. Wielką rolę odegrał tutaj nasz rodak, pastor Michał Belina-Czechowski (1818-1876), który właśnie wtedy na własną rękę przybył do Europy jako  pierwszy zwiastun idei adwentystycznych. Nie był jednak oficjalnym misjonarzem, gdyż amerykańscy adwentyści owego czasu nie rozumieli do końca konieczności misji zewnętrznej poza USA  (kwestia tzw. zamkniętych drzwi). Innym powodem była tocząca się właśnie wojna domowa (1861-65) i zrozumienie, że Belina-Czechowski nie był przygotowany do takiego wyzwania. Ich  decyzja opóźniła oficjalną misję w Europie o 10 lat.
 Michał Belina-Czechowski urodził się w roku 1818 w Polsce. Wstąpił do zakonu franciszkańskiego, a w roku 1843 został wyświęcony w Warszawie – w kościele Świętego Krzyża – na kapłana.  Był wybitnym teologiem i działaczem moralnym, a nadto patriotą i uczestnikiem ruchów narodowo-wyzwoleńczych, zwłaszcza patriotycznego ruchu ks. Piotra Ściegiennego. Jesienią 1844 r.  Michał Belina-Czechowski udał się do Rzymu, stamtąd do Francji, Anglii i USA. Po przybyciu do USA i przyjęciu adwentyzmu, pracował w Kościele Adwentystycznym jako duchowny przez kilkanaście lat, po czym w roku 1864 powrócił do Europy, stając się prekursorem adwentyzmu europejskiego. Wykorzystując swoje niewątpliwe talenty językowe, najpierw zwiastował ewangelię we Włoszech, potem w Szwajcarii, gdzie w wyniku kilkuletniej ewangelizacji założył pierwszy zbór adwentystyczny i utworzył pierwszy w Europie ośrodek adwentyzmu. Stamtąd docierał do Niemiec. Następnie udał się do Rumunii, zakładając tam podwaliny pod przyszły Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w tym kraju, który do dziś jest największym liczebnie. Potem przebywał na Węgrzech, dając początek tamtejszemu Kościołowi Adwentystycznemu.
W celu kontynuowania działalności misjonarskiej, rozpoczętej w Europie przez pastora Michała Belinę-Czechowskiego, Kościół w roku 1874 wysłał do Szwajcarii pastora Johna N. Andrewsa, który zakładając Centralną Misję Europejską, swą działalność misjonarską i organizacyjną oparł na podwalinach utworzonych przez Belinę-Czechowskiego. W roku 1877 wysłany został drugi przedstawiciel Kościoła, pastor J.G. Matteson, tym razem do Danii, gdzie powstał drugi ośrodek misji adwentystycznej w Europie. Trzeci przedstawiciel Kościoła, pastor William Ings, wysłany został w roku 1878 do Anglii. Z ośrodków tych idee adwentystyczne szerzono pod koniec XIX stulecia we wszystkich niemalże krajach Europy. Wroku 1875 rozpoczęto działalność w Niemczech, w 1876 – we Francji, w 1877 – w Danii, w 1878 – w Norwegii, w 1880 – we Szwecji, w 1882 – w Rosji, w 1886 – na Ukrainie i w Mołdawii, w 1888 – w Polsce, w 1891 – w Macedonii, w 1892 – w Finlandii, Czechach i na Słowacji, w 1895 – w Belgii, w 1896 – na Łotwie, w 1897 – w Islandii, w 1898 – w Irlandii, Holandii i Bułgarii.
Choć w różnych publikacjach adwentystycznych podaje się rok 1888 jako dotarcie adwentyzmu na Wołyń (Ukraina), a więc na ziemie należące do Polski przed zaborami, i datę tę uznaje się za początki polskiego adwentyzmu, jednak niektóre źródła niemieckie, w tym jeden z listów samego Beliny-Czechowskiego, wskazują, że mogło to nastąpić nawet kilkanaście lat wcześniej.
Następnym, po Europie, kontynentem świata, dokąd dotarł adwentyzm, była Azja. Pierwszym krajem, który tam usłyszał poselstwo adwentystyczne, były Chiny. Działalność kościelną rozpoczęto w roku 1877 w Hongkongu, a pierwszym duchownym był pastor Abram La Rue. Następnym kontynentem była Australia. Wysłany tam w roku 1885 pastor Stephen N. Haskell rozpoczął działalność kościelną w Melbourne, skąd poselstwo adwentystyczne rozprzestrzeniło się na cały zamieszkany kontynent. 20 października 1890 roku, szkuner „Pitcairn” wypłynął z San Francisco i wkrótce misjonarze dotarli na Wyspy Pacyfiku. Podobnie jak w Europie, praca w Afryce została zapoczątkowana przed przybyciem w roku 1887 pierwszych oficjalnych misjonarzy adwentystycznych. W tym samym czasie adwentyzm objął Amerykę Środkową oraz wyspy na Morzu Karaibskim. W roku 1890 adwentyzm wkroczył do Ameryki Południowej. Do Indii dotarł w roku 1894 za pośrednictwem misjonarzy Kościoła: pani Georgii Burrus, pastora Williama A. Spicera i innych. W Japonii od roku 1896 pracowali pastorzy: W. C. Grainger i T. H. Okohira. Ostatnim krajem Azji, do którego została zaniesiona nauka adwentystyczna jeszcze w XIX stuleciu, była Turcja. Nastąpiło to w roku 1899.
W okresie stosunkowo szybkiego wzrostu Kościoła nie obeszło się bez kryzysów wewnętrznych, co spowodowało, że tej młodej, chrześcijańskiej
wspólnocie kościelnej groziło poważne niebezpieczeństwo duchowe, mogące sprowadzić ją na bezdroża dogmatyzmu, formalizmu i organizacyjnego skostnienia. W miarę bowiem postępu dzieła, wśród wielu wyznawców poczęło narastać fałszywe uczucie samozadowolenia, triumfalizmu i konfesyjnej dumy. Na miejscu ufnej wiary w zasługi Chrystusa pojawiały się doktrynerstwo i legalizm.
Zasada usprawiedliwienia z łaski przez wiarę w Chrystusa, znana od czasów Marcina Lutra, wyznawana w Kościele Adwentystycznym od początku jego istnienia, z czasem zaczęła tracić na znaczeniu. Na czoło zagadnień teologicznych wysunęła się kwestia prawa i uczynków, jako kryteriów pobożności. Był to stan rzeczy wysoce niebezpieczny. Jednakże dzięki natchnionym przestrogom, płynącym z poselstw Ellen G. White i od wielu wybitnych duchownych z kierowniczych kół Kościoła, kryzys został we właściwym czasie rozpoznany i zażegnany. Nastąpiło to w roku 1888 w Minneapolis, w stanie Minnessota, podczas kolejnej Sesji Generalnej Konferencji Kościoła. Od Minneapolis biblijna i staroreformacyjna nauka o usprawiedliwieniu z łaski przez wiarę w Chrystusa, została ponownie wyeksponowana, wzmocniona i upowszechniona. Wyzwolone wówczas siły duchowe uchroniły Kościół przed martwotą i zapewniły mu dalszy rozwój.
Na tej samej Sesji Generalnej Konferencji Kościoła ponownie zwrócono uwagę na kwestię relacji Kościoła i państwa oraz sprawę wolności religijnej, zatem na to, co dotyczy praw człowieka, dzięki czemu w roku 1889 powstało Narodowe Stowarzyszenie Wolności Religijnej i uchwalona została deklaracja zasad. W następstwie tego wydarzenia utworzono w roku 1893 Międzynarodowe Stowarzyszenie Wolności Religijnej, które przetrwało do naszych czasów i wykonuje wspaniałe dzieło w dziedzinie praw człowieka i wolności religijnej. Dział ten został później rozwinięty i znalazł swój wyraz w powołaniu osobnego Sekretariatu do spraw Publicznych i Wolności Religijnej we władzach naczelnych Kościoła, apotem także we władzach wszystkich niższych szczebli jego struktury organizacyjnej.

KOŚCIÓŁ XX WIEKU

Wiek XX zastał Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w stadium dalszego, wprost dynamicznego rozwoju w skali globalnej. Adwentyzm przenika do pozostałych państw Europy: do Austrii – w 1902 roku, do Hiszpanii – w 1903, do Portugalii – w 1904, do Jugosławii – w 1905, do Grecji – w 1907, na Litwę – w 1913, do Luksemburga – w 1918, i sukcesywnie do wszystkich niemalże krajów świata na wszystkich kontynentach, zarazem rozprzestrzeniając się terytorialnie w tych krajach.
W początkach XX stulecia, na czoło zagadnień wysunęła się kwestia reorganizacji światowej struktury administracyjno-kanonicznej Kościoła, w kierunku jej dalszego rozbudowania i dostosowania do nowych potrzeb rozwijającego się Kościoła. Sprawami tymi zajął się pierwszy, światowy Zjazd (Synod) Kościoła w roku 1901 w Battle Creek, który uchwalił nową Konstytucję Kościoła. Reformy poszły w kierunku decentralizacji. Powiększono skład liczebny Rady Naczelnej Kościoła, utworzono nowe okręgi administracyjne, zwane „Uniami”, będącymi terytorialnymi jednostkami kościelnymi lub Kościołami krajowymi, które objęły zorganizowane już wcześniej diecezje, oraz dokonano ujednolicenia podziału funduszów pomiędzy poszczególne struktury kościelne. Organy, urzędy i sekretariaty pomocnicze lokalnego zboru znalazły odbicie w organach, urzędach i sekretariatach pomocniczych wszystkich wyższych struktur Kościoła.
W roku 1913 utworzono jeszcze inne, regionalne okręgi kanoniczno-administracyjne, obejmujące z kolei unie, czyli Kościoły krajowe, i nazwano je Wydziałami Generalnej Konferencji Kościoła. W ten sposób część odpowiedzialności, którą obarczone były władze naczelne Kościoła, spadła na ich jednostki – delegatury, działające w poszczególnych regionach świata. Siedzibę Kościoła przeniesiono w roku 1903 do Waszyngtonu. Celem sprostania nowym zadaniom wynikającym z rozwoju posłannictwa, utworzono przy władzach naczelnych szereg nowych sekretariatów, zwanych departamentami, np. do spraw pomocy społecznej, informacji i komunikacji itp. W głoszeniu ewangelii Kościół zaczął posługiwać się – obok tradycyjnych metod pracy przez słowo mówione i pisane – dostępnymi w coraz większym zakresie nowoczesnymi środkami masowego przekazu.
Problemy, związane ze światowym rozwojem Kościoła, istotą jego posłannictwa, jego miejscem wśród Kościołów chrześcijańskich i roli moralnej na arenie międzynarodowej świata, omawiano z coraz większą uwagą na kolejnych światowych zjazdach Kościoła, które w miarę upływu czasu i postępu posłannictwa kościelnego stawały się coraz większe i okazalsze, gromadząc od połowy XX wieku przeciętnie ok. 40 000 delegatów i wiernych ze wszystkich wydziałów, Kościołów krajowych (Unii), diecezji i zborów całego świata. Od roku 1958 w światowych Zjazdach Kościoła bierze systematycznie udział polska delegacja kościelna. W roku 1975 po raz pierwszy światowy Zjazd Kościoła odbył się poza USA, w Europie, w Wiedniu. Natomiast światowy Zjazd Kościoła, który odbył się w roku 1980 w Dallas, w USA, uchwalił nową wersję „Podstawowych zasad wiary”, a światowy Zjazd Kościoła, który odbył się w roku 1985 w Nowym Orleanie, również w USA, dokonał reorganizacji niektórych departamentów i uchwalił ważne hasła programowe, dotyczące najistotniejszych problemów współczesności, m.in. spraw pokoju, rodziny i plag społecznych, jak również zainicjował dyskusje na temat posłannictwa kobiet i dopuszczania ich do ordynacji pastorskiej. W tym roku zakończyła się również wielka ogólnoświatowa akcja ewangelizacyjna pod hasłem „Milion chrztów w tysiącu dniach”. Jesienią 1989 roku siedziba Kościoła przeniesiona została do nowego obiektu w Silver Spring, w stanie Maryland, niedaleko Waszyngtonu.
W 1990 roku odbył się w Indianapolis, w USA, jubileuszowy, 55. Światowy Zjazd Kościoła. W Zjeździe wzięło udział 2500 delegatów ze wszystkich adwentystycznych Kościołów świata oraz około 50 000 wiernych adwentystycznych ze wszystkich kontynentów, głównie jednak z USA, a także stale poszerzający się krąg gości i obserwatorów. Prezydent USA, George Bush Sr., wysłał do uczestników zjazdu telegram z pozdrowieniami, a burmistrz miasta, William Hudmut, osobiście powitał zgromadzonych, wręczając przewodniczącemu Generalnej Konferencji Kościoła, pastorowi N. C. Wilsonowi, symboliczny klucz do miasta. Zjazd dokonał wyboru nowego zwierzchnika światowego Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego – przewodniczącego Generalnej Konferencji Kościoła – w osobie pastora Roberta S. Folkenberga. Zainicjowano program ewangelizacyjny pod hasłem „Misja Globalna”. Powołany został do istnienia nowy Wydział Kościoła Adwentystycznego w ówczesnym jeszcze ZSRR, który wkrótce zastąpiony został Wspólnotą Niepodległych Państw, a po rozpadzie, Federacją Rosyjską, czyli Rosją. Wzmocniona została Adwentystyczna Agencja Pomocy i Rozwoju (ADRA). Z okazji Zjazdu kierownictwo Generalnej Konferencji Kościoła opublikowało szereg dokumentów, dotyczących ogólnoświatowych problemów moralnych, m. in. nierozprzestrzeniania broni wśród osób cywilnych, pornografii, rodziny, bezdomnych i biednych, ekologii, AIDS i narkomanii.
Kolejny, 56. Światowy Zjazd Kościoła odbył się w roku 1995 w Holandii. Zgromadził 2 650 delegatów z 202 krajów świata oraz 50 000 uczestników. Zjazd zwrócił uwagę na coraz szybszy, liczebny i przestrzenny wzrost Kościoła. W ostatnim pięcioleciu (1990-95) odbyło się 3 064 612 chrztów, powstało 8 125 nowych zborów, zainicjowano działalność Kościoła w Albanii, Mongolii i Kambodży, a stan liczebny ogółu wiernych osiągnął cyfrę 14 166 000, w tym 8 500 000 wiernych ochrzczonych, skupionych w ok. 60 000 zborów w 202 krajach świata na wszystkich kontynentach. Ponownie podkreślono rolę kobiet i rodziny w życiu Kościoła oraz powołano do władz naczelnych Kościoła nowy Departament do Spraw Posłannictwa Kobiet. Zwrócono uwagę na kilka ważnych zagadnień cywilizacyjnych, dotyczących moralności, wychowania i zdrowia, m. in. przeciwdziałania pladze nikotynizmu jako najbardziej niebezpiecznej patologii społecznej niszczącej ludzkość. Po Zjeździe nastąpił dalszy rozwój działalności posłanniczej Kościoła w skali globalnej. Na szczególną uwagę zasługuje podjęcie globalnej ewangelizacji za pośrednictwem satelitarnego przekazu. Pierwsza tego rodzaju ewangelizacja przeprowadzona została jesienią 1996 roku pod nazwą Net’96, druga – jesienią 1998 roku pod nazwą Net’98. Dziś Kościół posiada dzierżawioną sieć satelitarną i odrębne kanały na wielu platformach cyfrowych.
Na początku roku 1999 nastąpiła również zmiana na stanowisku przewodniczącego światowego Kościoła. Wobec rezygnacji ze stanowiska ze
względów osobistych, dotychczasowego przewodniczącego, pastora Roberta S. Folkenberga, Rada Naczelna Kościoła na to najwyższe w Kościele stanowisko powołała z grona wiceprzewodniczących pastora dra Jana Paulsena, wybitnego teologa, po raz pierwszy w dziejach adwentyzmu europejczyka, Norwega, od wielu lat piastującego ważne funkcje w Wydziale Transeuropejskim.
Kolejny, 57. Światowy Zjazd Kościoła, odbył się w roku 2000 w Toronto, w Kanadzie. Następny, 58., miał miejsce w2005 roku w St. Louis w stanie Missouri, w USA. Oba nie wpłynęły na zmianę przewodnictwa w Kościele, przy czym ten ostatni wyłonił pierwszą afro-amerykankę, dr Ellę Simons, jaka została jedną z wiceprzewodniczących oraz dodał kolejną, 28-mą zasadę wiary Kościoła. Kolejny, 59., będzie miał miejsce w 2010 roku Atlancie w stanie Georgia, w USA, największym mieście południowo-wschodnich stanów.
W wieku XX we wszystkich dziedzinach posłannictwa Kościoła widoczny był stały postęp. Najdobitniejszym przejawem dynamizmu rozwojowego Kościoła w skali globalnej jest wzrost liczebny jego wiernych. W chwili ukonstytuowania się w roku 1863 Generalnej Konferencji Kościoła i jej komitetu wykonawczego, czyli Rady Naczelnej Kościoła, Kościół Adwentystyczny liczył ok. 6 000 tys. wiernych, w tym 3 500 wiernych ochrzczonych. Jedenaście lat później, tj. w roku 1874, gdy działano już ewangelizacyjnie na innych kontynentach, liczba wiernych ochrzczonych podwoiła się, a do końca XIX stulecia powiększyła się przeszło dwudziestokrotnie i wynosiła ponad 76 000 wiernych ochrzczonych, zaś do końca lat osiemdziesiątych XX wzrosła około trzystu razy i przekroczyła 10 milionów.
Co jedenaście lat Kościół podwaja swą liczebność. Pod koniec XX stulecia ogólny stan liczebny wyznawców adwentyzmu w skali światowej wynosił ponad 16 mln (w tym ok. 11 mln wiernych ochrzczonych) i wzrastał przeciętnie o 6,5% rocznie. Kościół posiadał 12 wydziałów światowych, 203 kościoły krajowe, ponad 100 Unii (metropolii), ok. 500 diecezji, 90 000 jednostek kościelnych (zborów i grup), 110 000 duchownych i innych pracowników. Nadto prowadził ponad 5 000 różnych instytucji oświatowo-wychowawczych i naukowych (w tym 18 uniwersytetów), zdrowotnych (szpitale, sanatoria, domy opieki), wydawniczych i masowego przekazu. Głosił poselstwo w 800 językach i dialektach świata. Terytorialny zasięg obejmował 203 kraje (na 228 krajów zarejestrowanych wtedy w ONZ).
Osiem dziesiątych stanu liczebnego Kościoła znajduje się poza USA. Cyfry te stanowią wymowną ilustrację rozwoju Kościoła pod koniec XX wieku, w okresie ponad 150 lat jego istnienia, co jest zdumiewające, jak na pierwotne założenia tej społeczności, iż Kościół winien się rozwijać przede wszystkim na kontynencie amerykańskim, jako tyglu różnych ras i narodowości. Na szczęście, Bóg prowadził Kościół ku świetlanej, ogólnoświatowej przyszłości i mającym wkrótce ponownie nadejść chwalebnym przyjściu Jezusa Chrystusa.